VIÊM CÂN GÓT HAY CÂN GAN CHÂN (PLANTAR FASCIITIS)
1) NGUYÊN NHÂN
Cân gót bám từ mặt dưới xương gót, phủ gan bàn chân tới bám ở các ngón chân (hình 1). Đến nay vẫn không biết chính xác nguyên nhân nhưng người ta cho rằng do quá trình hoạt động, sử dụng quá mức và/hoặc làm cân căng quá mức gây vi tổn thương lên cân, từ đó làm viêm và gây đau.
Bệnh này thường gặp ở phụ nữ, độ tuổi hay bị là từ 40- 70 tuổi, những người đi lại, vận động nhiều.
2) TRIỆU CHỨNG
Đau phía dưới bàn chân thường ở phía sau, dưới xương gót. Đau tăng khi mới ngủ dậy bước chân xuống đất. Khi hoạt động thì thường ít cảm giác đau nhưng sẽ đau sau đó - khi nghỉ ngơi. Ấn tại chỗ thấy đau nhói.
3) CÁC YẾU TỐ CÓ THỂ TÁC ĐỘNG GÂY VIÊM CÂN GÓT
- Thừa cân béo phì làm tăng áp lực lân cân gót, đặc biệt ở những người tăng cân trong thời gian ngắn.
- Chạy đường dài.
- Làm việc phải đi lại nhiều như phục vụ nhà hàng...
- Sử dụng giày dép không phù hợp. Ví dụ giày cao gót hoặc đế quá mỏng.
- Mang giày dép với đế mềm không có bộ phận đỡ vòm bàn chân.
4) CHẨN ĐOÁN: Dựa vào
- Vị trí và thời điểm đau, các yếu tố tác động gây viêm cân.
- MRI và/hoặc siêu âm phát hiện dày cân.
5) ĐIỀU TRỊ
- Nghỉ ngơi, giảm đi lại.
- Chườm đá.
- Đai nẹp (hình 2).
- Thuốc kháng viêm giảm đau NSAIDS.
- Tiêm Corticosteroids nếu các biện pháp trên không hiệu quả. Có thể tiêm dưới hướng dẫn của siêu âm.
- Bôi thuốc corticosteroids trên da gót rồi dùng dòng điện để làm thấm thuốc vào gân cơ
Ngoài ra còn các biện pháp điều trị khác như:
- Làm căng cơ, massage gan chân, đứng nhón bằng mũi chân, lăn vật tròn dưới bàn chân...(hình 2). Các bài tập trị liệu này thường kéo dài khoảng 02 tháng, có khi lâu hơn.
- Các bài tập làm khỏe cơ vùng cẳng, bàn chân để đỡ gánh nặng cho cân gót.
- Phẫu thuật chỉ áp dụng khi đau nhiều và kéo dài từ 6-12 tháng mà dùng các biện pháp điều trị khác không hiệu quả.
* Chú ý:
Nhiều người cho rằng gai xương gót là nguyên nhân gây bệnh. Nhưng hai bệnh này là khác nhau. Gai xương gót thông thường không gây đau. Theo hiệp hội các bác sỹ chấn thương chỉnh hình của Mỹ (American Association of Orthopaedic Surgeons (AAOS) cứ 10 người thì có 01 người bị gai xương gót nhưng chỉ có 01 trong 20 người bị đau.
6) DỰ PHÒNG:
- Kiểm soát tốt các “YẾU TỐ TÁC ĐỘNG” tại mục 3)
- Nếu chúng ta không điều trị tốt, triệu chứng đau kéo dài làm dáng đi không bình thường sẽ ảnh hưởng làm lệch, vẹo khớp gối, hông và lưng.
Trong thời gian gần 30 năm khi điều trị hàng nghìn bệnh nhân bị viêm cân gót tôi nhận thấy nhiều bệnh nhân phải tiêm thuốc corticosteroids do hoàn cảnh, tính chất công việc...nên họ không thể tuân thủ các biện pháp trị liệu không dùng thuốc được. Tuy nhiên, có một số bệnh nhân tái phát đã được giải quyết ổn định bằng trị liệu trên.
BSCKII Nguyễn Đắc Lực
Tài liệu tham khảo:
1) Plantar Fasciitis/Healthline/Jennifer Larson — Updated on February 24, 2022
https://www.orthopt.org › content_files › files/ Heel Pain—Plantar Fasciitis: Clinical Practice Guidelines ...
